Erişilebilirlik Katmanı (Accessibility Overlay), web sitenizin erişilebilirliğini artırıyormuş gibi dışarıdan yansıtılsa da, gerçek dijital erişilebilirlik ve web erişilebilirliği için yeterli değildir. Bu araçlar tam olarak ne işe yarıyor? Sayfa üzerinde bazı görsel ve etkileşimsel değişiklikler sunar, ancak temel kod yapısı, navigasyon ve içerik uyumluluğu gibi kritik unsurları ele almaz. Peki, sınırlamaları göz önüne alındığında bir web sitesinin erişilebilir olması için sadece bu katmana güvenmek yeterli olur mu? Cevap hayır, yalnızca geçici bir çözüm sağlar ve WCAG standartlarıyla uyumluluk için tek başına yeterli değildir.
Erişilebilirlik Katmanı (Accessibility Overlay), bir web sitesinin erişilebilirliğini iyileştirmeyi amaçlayan, istemci tarafında çalışan üçüncü taraf yazılım katmanlarıdır. Sayfa yüklendiğinde devreye girer ve içerikteki bazı öğeleri dinamik olarak (tarayıcı üzerinde) değiştirir. Bu araçlar, 'kodu değiştirmeden erişilebilirlik sağlama' prensibiyle çalışır.
Kullanıcılar, sayfanın köşesinde görünen erişilebilirlik simgeleri sayesinde web sitesi üzerinde bazı değişiklikler yapabilir. Örneğin:
- Yazı boyutunu değiştirmek,
- Arka plan rengini ters çevirmek,
- Okuma modu açmak,
- Metin boşluklarını ve satır aralıklarını genişletip daraltmak,
- Sayfanın kontrast görünümünü değiştirmek.
Bu araçlar, özellikle teknik ekibi sınırlı işletmeler için bazı iyileştirmeler sunsa da, dijital erişilebilirlik sorunlarını kökten çözmez. Web sitesinin temel kod yapısındaki eksiklikleri (HTML, ARIA rolleri, klavye etkileşimi vb.) gidermez; yalnızca kullanıcı arayüzü düzeyinde geçici çözümler sağlar. Uzun vadede WCAG standartlarıyla tam uyumluluk için entegre bir yaklaşım gereklidir.
Erişilebilirlik Katmanı (Accessibility Overlay) Nasıl Çalışır?
Peki bu araçlar, pratikte web sitelerinde erişilebilirliği sağlamayı nasıl hedefler?
Erişilebilirlik katmanları genellikle JavaScript tabanlı eklentiler veya widget’lar aracılığıyla web sitesine entegre edilir. Bu kod parçacıkları sayfa yüklenirken aktif hale gelir ve sitenin HTML yapısının üstüne sanal bir katman ekler. Yani kodda herhangi bir değişiklik yapılmadan, üzerine eklenen katman sayesinde site erişilebilir hale getirilmeye çalışılır.
Kullanıcı, sayfanın bir köşesinde beliren erişilebilirlik simgesine tıklayarak çeşitli ayarları aktif edebilir. Bu araçlar, dijital erişilebilirlik problemlerinin köküne inmek yerine yalnızca semptomları gizler. Bu duruma “dijital makyaj” diyebiliriz. Özellikle ekran okuyucu kullanan engelli bireyler için, bu katmanların sunduğu dinamik değişiklikler bazen beklenenin aksine karmaşıklık yaratabilir veya standart klavye erişimini bozabilir.
Erişilebilirlik Katmanının Avantajları ve Sınırlamaları
Erişilebilirlik katmanları, web siteleri için hızlı ve düşük maliyetli bir başlangıç noktası sunar. Teknik bilgiye ihtiyaç duymadan, sayfanın görünümünü veya kullanıcı etkileşimini kısmen iyileştirebilir. Özellikle küçük işletmeler veya teknik ekibi sınırlı markalar için ilk adım olarak tercih edilebilir. Ancak bu çözümler erişilebilirliği tam anlamıyla sağlamaz; yalnızca yüzeyde bazı kolaylıklar sunar.
Gerçek dijital erişilebilirlik, tasarım, geliştirme ve içerik süreçlerine entegre edilmiş erişilebilir düşünce ile mümkündür. WCAG uyumluluğu, bir aracın eklenmesiyle değil; sitenin mimarisinin ve her bir bileşeninin (formlar, resimler, videolar, gezinti öğeleri) erişilebilirlik prensiplerine uygun olarak tasarlanması ve kodlanmasıyla sağlanır. Kısacası, erişilebilirlik katmanları bir başlangıç ya da destekleyici bir araç olabilir; ancak tek başına yeterli değildir.
Erişilebilirlik katmanlarının web sitelerini ne kadar erişilebilir hale getirdiğini ele aldığımız yazımızda, ‘Erişilebilirlik Katmanı (Accessibility Overlay) Sitenizi Gerçekten Erişilebilir Yapabilir mi?’ sorusunu ayrıntılı şekilde inceledik.
erisilebilirlik.org ile Erişilebilirlik Katmanı Sınırlarını Aşın
Dijital Erişilebilirlik Danışmanlığı hizmetimiz ile web siteniz, mobil uygulamanız ve dijital platformlarınız için kapsamlı bir analiz, strateji ve sürekli iyileştirme süreci başlatabilirsiniz. Danışmanlık sürecimiz, erişilebilirlik stratejinizin belirlenmesi, mevcut dijital altyapınızın analizi ve ihtiyaçların tespiti ile başlar; ardından geliştirme sürecinde rehberlik ve destek sunarak teknik uyumluluk, kullanıcı deneyimi ve WCAG standartlarına gerçek uyumluluğu garanti eder. Uzman ekibimiz, sadece yüzeysel kod değişiklikleri yapan çözümler yerine, kapsayıcı ve sürdürülebilir dijital çözümlerle dijital ürünlerinizi herkes için erişilebilir hale getirir. Stratejik dönüşüm sağlamak ve dijital platformlarınızı gerçek erişilebilirlik ile güçlendirmek için bize ulaşın.
Kaynakça:
